مراحل تکاملی نگرش به کیفیت

چهار مرحله در نگرش کیفیت وجود دارد که هر مرحله ، توسعه یافته مراحل قبلی است و مراحل قبل از خود را نیز در بر می گیرد:
۱-بازرسی (Inspection)
ابتدایی ترین ایده برای تولید محصول با کیفیت، بازرسی خروجی های یک فرآیند تولید است. در بازرسی، محصولات تولیدی را با مشخصه های کنترلی، مقایسه می کنند و از عبور محصول نا منطبق، جلوگیری به عمل می آورند. مشخصه های کنترلی، در طراحی محصول و فرآیند تولید، مشخص می گردند و مواردی همچون مشخصه های ظاهری، عملکردی، دوام و ایمنی را در بر می گیرند. مشخصه های کنترلی، ویژگی هایی هستند که اگر در محصولات تولیدی وجود داشته باشند، آن محصولات سالم تلقی می شوند و رعایت نشدن این مشخصه ها، بیانگر معیوب بودن محصول است. برای تشخیص هر چه زودتر عیب، می توان تعداد ایستگاه های بازرسی را در طول فرآیند افزایش داد.

مهمترین کاستی های روش بازرسی، این است که بر کشف عیب (معلول) تمرکز دارد نه بر کشف عامل عیب (علت). لذا قادر نیست از تکرار عیب جلوگیری کند. نقص درگر روش بازرسی این است که فقط محدوده فرآیند تولید (بعد از طراحی و قبل از تحویل به مشتری) را در نظر می گیرد و کاری به عوامل خارج از این محدوده ندارد.

۲-کنترل کیفیت (Quality Control)
در کنترل کیفیت علاوه بر بازرسی، یک مکانیزم بازخورد نیز وجود دارد که سعی می کند عامل یا عوامل عدم تطابق را کشف و حذف نماید. یعنی با پردازش اطلاعات دریافتی از بازرسی، با اقداماتی کارا و موثر، خروجی فرآیند را به استاندارد نزدیک می کند.

کنترل کیفیت، برای پردازش و تحلیل داده ها، از ابزارهای آماری(همچون نمودار پارتو، هیستوگرام و نمودارهای کنترل) استفاده می کند با استفاده از طرح های نمونه گیری، تلاش می شود بازرسی ها به شیوه ای اقتصادی انجام گیرند.

در هر دو مرحله بازرسی و کنترل کیفیت، محصول با کیفیت را محصولی می دانند که با مشخصات و استانداردها تطابق داشته باشد.

کاستی های مهم کنترل کیفیت:

• به لحاظ خصیصه کنترلی(با استفاده از بازخورد)، باید حداقل یک محموله معیوب تولید شود تا با تجزیه و تحلیل، به برطرف نمودن ریشه عیب پرداخت.
• همچون بازرسی، فقط محدوده فرآیند تولید را در بر می گیرد و نیازهای مشتری، متمرکز نیست.

۳-تضمین کیفیت (Quality Assurance)

در تضمین کیفیت، محصول با کیفیت، محصولی است که رضایت مشتری را تامین کند. هدف تضمین کیفیت این است که تمام فعالیت های موثر بر کیفیت، به درستی انجام شوند. علاوه بر کنترل کیفیت، مواد زیر نیز در تضمین کیفیت تحت کنترل قرار می گیرد:

• ارتباط با مشتری (شناسایی تامین کنندگان و ارزیابی آنها)
• کنترل ورودیها
• مواد  اولیه : شناسایی تامین کنندگان و ارزیابی آنها
• تجهیزات: اطمینان از آماده بودن ماشین آلات
• نیروی انسانی: آموزش
• روش ها و دستورالعمل های ساخت
• کنترل طراحی

۴-مدیریت کیفیت (Quality Management)

در سیستم های مدیریت کیفیت، محصول با کیفیت، محصولی است که رضایت مشتریان ، کارکنان، تامین کنندگان و صاحبان سهام را تامین نماید. در مدیریت کیفیت بر مواردی همچون مشتری مداری، نگرش فرآیندی، استفاده فراگیر و موثر از نیروی کار، بهبود مستمر، استقرار سیستم اندازه گیری عملکرد، رفتار تامین کنندگان همانند رفتار با شرکا، و تعهد و مشارکت مدیریت را در بر می گیرد.

همانطور که ملاحظه می کنید، مرز نگرش ها به کیفیت، به تدریج گسترش یافته و موارد بیشتری را در گرفته است. توجه ها بیشتر و بیشتر، از معلول ها به علت ها و از خروجی ها به ورودی ها، جلب شده است.